Theo Juebin Huang, MD, PhD, Department of Neurology, University of Mississippi Medical Center
Đánh giá về mặt y tế Thg10 2021 | đã sửa đổi Thg11 2021
Mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua là quên thuận chiều và ngược chiều, khởi phát đột ngột và kéo dài 24 giờ. Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng nhưng bao gồm xét nghiệm và chụp CT, MRI, hoặc cả hai. Mất trí nhớ thường tự hồi phục một cách tự phát nhưng có thể tái diễn. Không có điều trị đặc hiệu, nhưng những bất thường tiềm ẩn cần được điều chỉnh.
Hầu hết (75%) trường hợp mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua xảy ra ở những người từ 50 đến 70 tuổi; bệnh lý này hiếm khi xảy ra ở người < 40.
Căn nguyên nhân của mất trí nhớ toàn bộ tạm thời
- Nguyên nhân của mất trí nhớ toàn bộ tạm thời không rõ ràng. Cơ chế được đề xuất bao gồm các cơ chế liên quan đến chứng migraine, thiếu oxy và/hoặc thiếu máu cục bộ, bất thường dòng chảy tĩnh mạch hoặc động kinh cũng như các yếu tố tâm lý.
- Dữ liệu gần đây cho thấy tính dễ bị tổn thương của các nơ-ron ở khu CA1 của vùng dưới đồi đối với căng thẳng về chuyển hóa; tổn thương này khởi phát một chuỗi các thay đổi dẫn đến suy giảm chức năng vùng hải mã.
- Một thể lành tính riêng biệt của mất trí nhớ toàn bộ có thể xuất hiện sau khi uống rượu quá mức, liều thuốc an thần mức độ vừa phải, sử dụng một số loại thuốc bất hợp pháp, hoặc đôi khi một liều benzodiazepine tương đối nhỏ (đặc biệt là midazolam và triazolam).
Các sự kiện có thể gây ra sự mất trí nhớ toàn bộ tạm thời bao gồm:
- Ngâm mình đột ngột trong nước nóng hoặc lạnh
- Gắng sức
- Căng thẳng về cảm xúc hoặc tâm lý
- Đau
- Một số thủ thuật y tế
- Quan hệ tình dục
- Nghiệm pháp Valsalva
Tuy nhiên, thường không có yếu tố kích hoạt nào được xác định.
Các triệu chứng và dấu hiệu của mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua
Bệnh nhân thường xuất hiện triệu chứng sau biến cố khởi phát.
Biểu hiện kinh điển của mất trí nhớ toàn bộ tạm thời là:
- Khởi phát đột ngột mất trí nhớ thuận chiều trầm trọng.
Tuy nhiên, quên ngược chiều ít nghiêm trọng hơn có thể là triệu chứng biểu hiện bệnh.
Các giai đoạn thường kéo dài từ 1 đến 8 giờ nhưng có thể kéo dài từ 30 phút đến 24 giờ (hiếm khi). Bệnh nhân thường bị mất phương hướng về thời gian và địa điểm nhưng thường không mất định hướng bản thân. Nhiều bệnh nhân lo lắng hoặc kích động và có thể liên tục đặt câu hỏi về sự kiện xảy ra. Chức năng ngôn ngữ, chú ý, các kỹ năng thị giác không gian và kỹ năng xã hội được giữ lại. Các rối loạn dần dần hồi phục khi giai đoạn quên giảm dần.
Mất trí nhớ lành tính thoáng qua sau khi ăn một chất gì đó rất khác biệt vì loại này:
- Là quên chọn lọc ngược chiều (tức là, quên đối với các sự kiện đang diễn ra và trước khi ngộ độc)
- Liên quan đặc hiệu đến các sư kiện do ma túy
- Không gây lú lẫn (một khi nhiễm độc cấp tính có giải quyết)
- Chỉ xuất hiện lại nếu sử dụng lượng thuốc tương đương cùng một loại
Chẩn đoán mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua
- Đánh giá chủ yếu bằng lâm sàng
- Hình ảnh não
Chẩn đoán mất trí nhớ toàn bộ tạm thời chủ yếu dựa vào lâm sàng. Khám thần kinh thường không phát hiện bất kỳ bất thường nào khác ngoài rối loạn trí nhớ. Cần phải loại trừ thiếu máu não.
Các xét nghiệm phải bao gồm công thức máu (CBC), xét nghiệm đông máu và đánh giá trạng thái tăng đông máu.
Chụp CT sọ não, MRI sọ não, hoặc cả hai đều được thực hiện. Phim MRI có độ phân giải cao nên được thực hiện để loại trừ tình trạng thiếu máu não nếu nghi ngờ; nếu có thiếu máu não cục bộ, MRI có thể cho thấy các tổn thương tăng tín hiệu khu trú tương ứng với sự khuếch tán hạn chế ở mặt bên hồi hải mã. Trong 24 giờ đầu sau khởi phát triệu chứng, MRI phát hiện các tổn thương vùng hải mã chỉ ở 12% bệnh nhân. Phát hiện tăng lên đến 81% nếu MRI được thực hiện 3 ngày sau đó và sử dụng các lớp cắt mỏng hơn 3mm và giá trị b cao hơn. Không rõ tại sao các tổn thương lại nhìn thấy rõ hơn sau 3 ngày, khi bệnh nhân đã hồi phục.
Điện não đồ (EEG) thường có các bất thường không đặc hiệu và không cần thiết trừ khi nghi ngờ có các cơn động kinh hoặc các giai đoạn bệnh tái diễn nhiều lần.
Tiên lượng về mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua
- Tiên lượng tốt. Triệu chứng thường kéo dài < 24 giờ. Khi bệnh lý thoái lui, mất trí nhớ giảm đi, nhưng trí nhớ cho các sự kiện trong khi bị bệnh có thể bị mất.
- Thông thường, các giai đoạn bệnh không tái diễn, trừ khi nguyên nhân là động kinh hoặc migraine. Tỉ lệ tái phát trong cuộc đời khoảng từ 5 đến 25%.
- Nguy cơ đột quỵ không tăng.
Điều trị mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua
- Điều trị nguyên nhân nếu có thể
Không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào được chỉ định cho chứng mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua. Tuy nhiên, bất kỳ bệnh lý tiềm ẩn nào cũng cần được điều trị.
Những điểm chính
- Mất trí nhớ toàn bộ thoáng qua thường ảnh hưởng đến bệnh nhân từ 50 đến 70 tuổi.
- Chụp MRI sọ não có độ phân giải cao để loại trừ nguyên nhân thiếu máu não.
- Mặc dù những ký ức đã mất có thể không phục hồi được, nhưng chức năng của bộ nhớ có xu hướng hồi phục trong vòng 24 giờ, và các giai đoạn bệnh thường không tái diễn.
Nguồn msdmanuals.com
Mọi thông tin trên website chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Vui lòng không tự ý áp dụng, nếu không có sự đồng ý của bác sĩ điều trị.
