Theo Erika F. Brutsaert, MD, New York Medical College
Đánh giá về mặt y tế Thg9 2022
- Nhiễm toan ceton do rượu là một biến chứng chuyển hóa của tình trạng lạm dụng rượu và đói đặc trưng bởi tình trạng tăng ceton máu và nhiễm toan chuyển hóa tăng khoảng trống anion mà không có tăng glucose máu. Nhiễm toan ceton gây ra buồn nôn, nôn ói và đau bụng. Chẩn đoán bằng một tiền sử lạm dụng rượu và phát hiện nhiễm toan ceton mà không có tình trạng tăng glucose huyết thanh. Điều trị là truyền dung dịch muối IV và truyền dextrose.
- Nhiễm toan ceton do rượu được cho là do tác động tổng hợp của rượu và đói lên chuyển hóa glucose.
Sinh lý bệnh của nhiễm toan ceton do rượu
Rượu làm giảm tổng hợp glucose ở gan và do đó làm giảm tiết insulin, tăng thoái hóa lipid, suy giảm shunt axit béo đến ti thể, giảm oxy hóa acid béo, và tiếp theo hình thanh thể ceton, gây nên nhiễm toan chuyển hóa có tăng khoảng trống anion. Hocmon tăng trưởng, epinephrine, cortisol, và glucagon đều tăng. Nồng độ glucose huyết thanh thường thấp hoặc bình thường, nhưng đôi khi có tình trạng tăng nhje glucose huyết thanh.
Các triệu chứng và dấu hiệu của nhiễm toan ceton do rượu
Thông thường, một đồ uống có cồn có thể dẫn đến nôn và có tình trạng ngừng uống rượu và ăn kéo dài ≥ 24 h. Trong thời gian đói,nôn vẫn tiếp tục xảy ra và đau bụng tăng lên, đây là lý do bệnh nhân đến khám. Viêm tụy có thể xảy ra.
Chẩn đoán nhiễm toan ceton do rượu
- Tính khoảng trống anion
- Loại trừ các rối loạn khác
Chẩn đoán được hình thành khi có sự nghi ngờ cao; các triệu chứng tương tự ở bệnh nhân nghiện rượu có thể do viêm tụy cấp, ngộ độc methanol hoặc ethylen glucol (xem bảng Triệu chứng và điều trị của các ngộ độc đặc biệt), hoặc toan chuyển hóa do đái tháo đường (DKA). Thông thường, nồng độ cồn trong máu không còn cao nữa khi bệnh nhân có nhiễm toan ceton. Ở bênh nhân nghi ngờ nhiễm toan ceton do rượu, các chất điện giải (bao gồm cả magiê), BUN và creatinin, glucose, ceton, amylase, lipase, và áp lực thẩm thấu huyết thanh cần được đo. Nên xét nghiệm nước tiểu để tìm ceton. Bệnh nhân mắc bênh nặng và có ceton dương tính nên được làm khí máu động mạch và đo lactac trong máu.
Sự vắng mặt của tăng glucose máu cho phép loại trừ DKA. Ở bệnh nhân có tăng glucose máu nhẹ có thể mắc bệnh đái tháo đường, điều này có thể được khẳng định bởi nồng độ HbA1C cao.
Xét nghiệm điển hình bao gồm :
- Toan chuyển hóa tăng khoảng trống anion
- Xeton huyết và xeton niệu
- Hạ kali máu
- Hạ magie máu
- Giảm phosphate máu
Phát hiện nhiễm toan chuyển hóa có thể gặp khó khăn do tình trạng nhiễm toan chuyển hóa do nhiễm trùng, do nôn dẫn đến PH bình thường; chủ yếu dựa và tăng khoảng trống anion. Nếu khai thác tiền sử không cho phép khẳng định tình trạng nhiễm độc rượu, thì việc đo nồng độ methanol và ethylen glycol trong huyết thanh nên được thwucj hiện. Các tinh thể canxi oxalate trong nước tiểu cũng là một bằng chứng của ngộ độc ethylen glycol. Nồng độ acid lactic thường tăng do hạ đường huyết và sự cân bằng cho sự thay đổi giảm và oxy hóa trong gan.
Điều trị nhiễm toan ceton do rượu
- Truyền tĩnh mạch vitamin B1 và các vitamin khác cộng với magiê
- Truyền tĩnh mạch dextrose 5% kèm muối 0,9%
Ban đầu, bệnh nhân được truyền tĩnh mạch 100 mg vitamin B1 để ngăn chặn bệnh não Wernicke hoặc rối loạn tâm thần Korsakoff. Sau đó truyền tĩnh mạch dextrose 5% trong muối 0,9%. Dịch truyền tĩnh mạch ban đầu thường chưa các viatmin hòa tan trong nước và magiê, cùng với bổ sung kali.
Triệu chứng của nhiễm ceton và đường tiêu hóa thường đáp ứng nhanh. Sử dụng insulin chỉ thích hợp khi có bất kì một câu hỏi về DKA không điển hình hoặc tăng nồng độ glucose huyết thanh > 300 mg/dL (>16,7 mmol/L).
Những điểm chính
- Nhiễm toan ceton do rượu gây ra bởi các hiệu ứng kết hợp của rượu và đói chuyển hóa glucose; nó đặc trưng bởi tình trạng tăng ceton máu và nhiễm toan chuyển hóa tăng khoảng trống anion mà không có tăng glucose máu.
- Đo nồng độ ketones và điện giải trong nước tiểu và điện giải và tính khoảng trống anion.
- Điều trị ban đầu bằng thiamin tĩnh mạch để ngăn ngừa bệnh não Wernicke hoặc bệnh tâm thần Korsakoff, sau đó theo dõi với dextrose tĩnh mạch trong nước muối 0,9%.
Nguồn msdmanuals.com
Mọi thông tin trên website chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Vui lòng không tự ý áp dụng, nếu không có sự đồng ý của bác sĩ điều trị.
