Tổng quan các rối loạn tâm thần ở trẻ em và vị thành niên

Theo Josephine Elia, MD, Nemours/A.I. duPont Hospital for Children
Đánh giá về mặt y tế Thg4 2021

    Đánh giá

Mặc dù đôi khi giả định rằng thời thơ ấu và tuổi vị thành niên là những khoảng thời gian hạnh phúc vô tư, khoảng 20% trẻ em và thanh thiếu niên có một hoặc nhiều những rối loạn tâm thần có thể chẩn đoán được gây suy giảm chức năng . Khi tuổi ngày càng cao, càng có nhiều trẻ em bị một hoặc nhiều rối loạn. Tất cả đã nói, khoảng 27,9% số thanh thiếu niên Hoa Kỳ từ 13 đến 17 tuổi có báo cáo đáp ứng các tiêu chí cho 2 rối loạn trở lên . Các nghiên cứu gần đây theo dõi trẻ em từ sơ sinh đến trưởng thành chỉ ra rằng hầu hết các rối loạn sức khỏe tâm thần ở người trưởng thành bắt đầu từ thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Các gen liên quan đến rối loạn sức khỏe tâm thần đã được báo cáo là có biểu hiện cao trong suốt cuộc đời, bắt đầu từ tam cá nguyệt thứ 2 và tác động đến các quá trình phát triển thần kinh, điều này có thể giải thích cho tuổi khởi phát sớm (5). Hầu hết các rối loạn này có thể được coi là phóng đại hoặc làm biến dạng các hành vi và cảm xúc bình thường.

Giống như người lớn, trẻ em và thanh thiếu niên khác nhau về tính khí. Một số nhút nhát và kín đáo; những người khác thì cởi mở về mặt xã hội. Một số có phương pháp và thận trọng; những người khác lại bốc đồng và bất cẩn. Cho dù một đứa trẻ hành xử như một đứa trẻ bình thường hoặc bị một rối loạn được xác định bởi hiện diện của sự suy giảm và mức độ đau khổ liên quan đến các triệu chứng. Ví dụ, một trẻ nữ 12 tuổi có thể sợ hãi trước viễn cảnh phải đưa ra một cuốn sách báo cáo trước lớp học của mình. Nỗi sợ hãi này sẽ được coi là rối loạn lo âu xã hội chỉ khi nào nỗi sợ hãi của cô ấy đã đủ nghiêm trọng để gây ra những căng thẳng và trốn tránh đáng kể.

Có rất nhiều sự chồng chéo giữa các triệu chứng của nhiều rối loạn và những hành vi và cảm xúc đầy thách thức của trẻ bình thường. Như vậy, nhiều chiến lược hữu ích cho việc quản lý các vấn đề hành vi ở trẻ em cũng có thể được sử dụng ở trẻ em có rối loạn tâm thần. Hơn nữa, quản lý thích hợp các vấn đề hành vi ở trẻ em có thể làm giảm nguy cơ những trẻ có khí chất dễ bị tổn thương phát triển thành môt rối loạn đầy đủ. Ngoài ra, điều trị hiệu quả một số rối loạn (ví dụ như lo âu) trong thời thơ ấu có thể làm giảm nguy cơ những rối loạn tâm lý sau này trong cuộc đời.

Các rối loạn tâm thần phổ biến nhất của tuổi thơ ấu và thanh thiếu niên thuộc các thể loại sau:

•     Rối loạn lo âu
•     Rối loạn liên quan đến căng thẳng
•     Rối loạn khí sắc
•     Rối loạn ám ảnh cưỡng chế
•     Rối loạn hành vi phá hoại (ví dụ rối loạn giảm chú ý/tăng động [ADHD], rối loạn cư xử, và rối loạn chống đối)

Tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan ít gặp hơn.

Hội chứng tăng trương lực ở trẻ em phổ biến hơn so với tâm thần phân liệt ở trẻ em. Nó có thể đại diện cho một rối loạn tâm thần nhưng thường xảy ra trong các điều kiện y tế (ví dụ như nhiễm trùng, rối loạn chuyển hóa, tự miễn dịch) và không được phát hiện bởi các bác sĩ nhi khoa.

Tuy nhiên, thường thì, trẻ em và vị thành niên có các triệu chứng và các vấn đề cắt ngang qua ranh giới chẩn đoán. Ví dụ, > 25% trẻ em bị chứng ADHD cũng có rối loạn lo âu và 25% đáp ứng các tiêu chuẩn cho rối loạn khí sắc.
 
  Tài liệu tham khảo chung

1.     Merikangas KR, He JP, Burstein M, et al: Lifetime prevalence of mental disorders in US adolescents: Results from the National Comorbidity Study – Adolescent Supplement (NCS-A). J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 49(10):980-989, 2010.
2.     Kessler RC, Avenevoli S, McLaughlin KA, et al: Lifetime comorbidity of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey – Replication Adolescent Supplement (NCS-A). Psychol Med 42(9)1997-2010, 2012.
3.     Dalsgaard S, Thorsteinsson E, Trabjerg BB, et al: Incidence rates and cumulative incidences of the full spectrum of diagnosed mental disorders in childhood and adolescence. JAMA Psychiatry, 77(2):155-164, 2020.
4.     Caspi A, Houts RM, Ambler A, et al: Longitudinal assessment of mental health disorders and comorbidities across 4 decades among participants in the Dunedin birth cohort study. JAMA Netw Open
5.     Lee PH, Anttila V, Won H, et al: Genome-wide meta-analysis identifies genomic relationships, novel loci, and pleiotropic mechanisms across eight psychiatric disorders.
6.     Dhossche DM, Wachtel LE: Catatonia is hidden in plain sight among different pediatric disorders: A review article. Pediatr Neurol 43(5):307-315, 2010.

  Đánh giá

Đánh giá những than phiền hoặc các triệu chứng tâm thần ở trẻ em và thanh thiếu niên khác với người lớn theo những cách quan trọng:

•     Bối cảnh phát triển là rất quan trọng đối với trẻ em. Các hành vi bình thường ở người trẻ tuổi có thể cho thấy một rối loạn tâm thần trầm trọng nếu có ở độ tuổi lớn hơn.
•     Trẻ em sống trong bối cảnh của hệ thống gia đình, và hệ thống đó có ảnh hưởng sâu sắc đến các triệu chứng và hành vi của trẻ; trẻ em bình thường sống trong một gia đình gặp khó khăn bởi bạo lực gia đình và lạm dụng chất gây nghiện có thể xuất hiện một hoặc nhiều rối loạn tâm thần.
•     Trẻ em cũng tồn tại trong bối cảnh của các tác nhân gây căng thẳng về môi trường như đại dịch COVID-19 và xung đột quân sự. Kết quả là sự gián đoạn của các thói quen quan trọng và cách ly với gia đình, bạn bè đồng lứa, giáo viên và các nhóm văn hóa và tôn giáo có tác động đáng kể, đặc biệt là đối với các nhóm dễ bị tổn thương nhất.
•     Trẻ em thường không có đủ nhận thức và ngôn ngữ cần thiết để mô tả chính xác các triệu chứng của chúng. Vì vậy, bác sĩ lâm sàng phải dựa rất nhiều vào quan sát trực tiếp, được chứng thực bởi các quan sát của người khác, chẳng hạn như cha mẹ và giáo viên.
• Trong nhiều trường hợp, các vấn đề phát triển và hành vi (ví dụ như quá trình học tập kém, sự chậm trễ trong việc học ngôn ngữ, thiếu hụt về kỹ năng xã hội) rất khó phân biệt với những vấn đề gây ra bởi một rối loạn tâm thần. Trong những trường hợp như vậy, thử nghiệm phát triển và tâm thần kinh chính thức nên là một phần của quá trình đánh giá.

Do những yếu tố này, việc đánh giá trẻ có một rối loạn tâm thần thường phức tạp hơn so với người lớn. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp là không nghiêm trọng và có thể được quản lý thành thạo bởi một bác sĩ chăm sóc ban đầu được đào tạo phù hợp. Tuy nhiên, các trường hợp không chắc chắn hoặc nghiêm trọng được quản lý tốt nhất khi tham khảo ý kiến của một bác sĩ tâm thần trẻ em và vị thành niên.
 
   Tài liệu tham khảo về đánh giá

1.     Centers for Disease Control and Prevention: Đối phó với căng thẳng. Cập nhật ngày 1 tháng 7 năm 2020.

  Nguồn msdmanuals.com

Mọi thông tin trên website chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Vui lòng không tự ý áp dụng nếu không có sự đồng ý của bác sĩ điều trị.